Welgeteld 88 kaarsrechte rijen liggen evenwijdig aan de Oosterweg in Den Andel. Vijf daarvan – in totaal 450 strekkende meter – huurt Lub Snijder, die zaterdag met hulp van goede kennis Joke Klompien 80 kilo poters in de ruggen laat verdwijnen.
Lub (´mijn opa heette Lubbertje, dat wilden mijn ouders mij niet aandoen´) heeft een bijzondere week achter de rug. Maandag verraste burgemeester Henk Jan Bolding hem met een telefoontje. Het had Zijne Majesteit de Koning behaagd hem te benoemen tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Een mooi stel hoor! Zou het echt waar zijn dat hond en baas op den duur op elkaar gaan lijken?
Robin Gerard Hanterink laat in Leens zijn Amerikaanse bulldog Browny uit. Een ontzettend lieve hond, aldus de ondernemer. Maar de viervoeter maakt er wel een beetje een smeerboel van in huis.
IJme mag na de maandenlange lockdown weer klanten ontvangen in zijn antiquariaat.
De Hoofdstraat in Kloosterburen is geen Kalverstraat, zegt IJme Woensdregt (57). Zijn antiquariaat Bij tij en ontij, gevestigd in een rijksmonument, drijft vooral op onlineverkoop. ´Maar zonder de winkel zou ik niet kunnen. Als ik de afgelopen dertien jaar alleen maar pakketjes had gemaakt zonder iemand te zien, was ik inmiddels gek geweest. Nu maak je een praatje met klanten die de boeken met eigen ogen willen zien.´
Sander (links) en Dylan laten er geen gras over groeien.
Daar wordt flink geboend en geschrobd! De vrienden Dylan Jongeling en Sander Koenz maken in de haven van Baflo een kruiser schoon.
Die is eigendom van Dylans vader. Met de jongens heeft hij afgesproken dat ze er een weekend in mogen slapen op voorwaarde dat ze de boot eerst schoonmaken. Varen is er nog niet bij, de twee leerlingen van HHC Uithuizen zijn nog geen 16.
Eens een actievoerder, altijd een actievoerder. Waddenschilder Geurt Busser – 74 inmiddels – blijft zich met hart en ziel inzetten voor het landschap. ´Het actievoeren zit in me, ik beleef er veel plezier aan.´
Hij was de eerste die procedeerde tegen proefboringen naar waddengas en windmolens op zee. Dat is alweer lang geleden. Anno 2021 zet hij zich in voor het weer goed bevaarbaar maken van de almaar dichtslibbende geul naar het haventje van Noordpolderzijl.
Met zes exposities* vanaf juni vraagt hij hiervoor aandacht. Geurt heeft het de laatste weken ´verschrikkelijk druk´ met het inlijsten van de aquarellen die hij uitkoos voor de exposities. ´Schilderijen van en gerelateerd aan Noordpolderzijl, zoals de polder, de maren, de van oorsprong natuurlijke riviertjes die afliepen naar de zee.´
Wat een droevigheid!
´Noordpolderzijl is mijn haventje, dat is mijn plek. Er moet een oplossing komen, het haventje moet weer open. Miljoeneninvesteringen worden gedaan in de Eemshaven en Lauwersoog en zo´n slootje in Noordpolderzijl mag niks kosten. Wat een droevigheid! Ze overwegen een miljoenen kostende spoelzee (waarbij een paar keer per dag met kracht water door de vaargeul wordt gepompt, waardoor die slibvrij blijft). Dat hebben ze gezien in Duitsland, maar het Wad is overal anders. Daar is het 3 kilometer breed en niet 12 kilometer zoals hier. Maar er zijn betere oplossingen.´
De Warffumer is geboren en getogen in Friesland, waar hij jarenlang woonde bij pake en beppe op de boerderij in de Brekkenpolder bij Lemmer. Zijn vader en en moeder hadden tbc en werden verpleegd in het sanatorium. Toen hij 7 jaar was verhuisde hij naar zijn ouders in Appelscha en 1963 naar Haren.
Geurt en Aukje wonen op een bijzondere plek in Warffum, in een voormalig werkhuis en gaarkeuken aan de Warffumermaar. Grietje Reinders liet die in 1896 bouwen omdat de enorme armoede haar aan het hart ging. Dagelijks zag Grietje vanuit haar huis werklozen bij de haven samendrommen, op zoek naar broodwinning. In de Eerste Wereldoorlog woonden er vijf Belgische vluchtelingengezinnen met veertig kinderen. Later zat er onder meer een varkens- en kalvermesterij.
Geurt kocht het gebouw in 1973 en moest het eerst bewoonbaar maken. Een jaar later trouwde hij met Aukje.
Geurt schildert naar eigen zeggen ´uit liefde voor het leven, de wereld en het landschap.´
Van 1967 tot 1985 gebeurde dat veelal op het Hogeland. ´Ik heb hier alles geschilderd, wierden, silhouetten, kerkjes. Op den duur kwamen kwamen overal nieuwbouwwijkjes met bosjes eromheen. En dan had je nog de braakligbosjes. Het dorp kun je niet meer zien, het silhouet is verdwenen. En ik wil de horizon zien.´
En de horizon is er nog op het Wad, waar hij naartoe vluchtte en windmolens het uitzicht steeds meer domineren. Geurt moet er niets van hebben: ´Van die dingen word je helemaal gek.´
Om makkelijker te communiceren met de garnalenvissers op Noordpolderzijl leerde hij zichzelf het Gronings dialect aan. Gronings met een Fries accent.
Schilderen verveelt nooit
Waddenschilder heet hij sinds 1988, dankzij Hans Peerbolte van het tv-programma Van Gewest tot Gewest. ´Hans is vier dagen met mij mee geweest. Vind je het goed dat ik je de waddenschilder noem, vroeg hij na afloop. Prima natuurlijk. 80 procent van mijn werkzaamheden vindt immers plaats op het Wad.´
Hendrik, een voormalige garnalenkotter uit 1928, is zijn vervoermiddel. Noordpolderzijl is ´s zomers de uitvalsbasis, Lauwersoog de rest van het jaar. ´Ik werk het hele jaar, ik maak twee- en driedaagse reizen en maak dan twee tot vijf schilderijen. Mijn productie is zo´n driehonderd schilderijen per jaar, waarvan er honderd overblijven. Schilderen verveelt nooit, elke dag zijn de omstandigheden anders.´
En zo maakt Geurt ook stormen mee, en af en toe motorpech. Eén keer lag hij voor anker en sliep door een storm van windkracht 9 heen, zo bleek de volgende ochtend toen hij contact had met de kustwacht.
Een pechgeval op Braksterzand had een geweldig staartje, Geurt heeft er nu nog lol om. ´De uitlaatgassen kwamen door het luchtfilter, klepveer gebroken. Motor uit, anker ervoor en kustwacht geroepen. Die stuurde reddingsboot Anna Dorothea uit Lauwersoog. Toen ze mij binnen gesleept hadden, zei ik: ik ben nu 36 jaar lid van de KNRM, dit is de eerste keer, maar jullie krijgen wel een schilderijtje van mij cadeau. Hun reactie: Daar maken we een stukje van in de krant, goed voor jou en goed voor ons. Dat ging door.´
´Maar ja, waar moest het schilderij hangen? De wanden hingen vol met foto´s. Doe maar op die plek, wees eentje naar de muur. Dat is wel zo handig. Elke keer als het hoofdbestuur komt, moeten we die weghalen. Het bleek een pin-up uit de jaren 50, onderbroekje tot boven de navel, één blote borst en een wulpse blik over het schouder. Ik zei: Als ik jullie niet ontrief, neem ik die mee. De volgende dag heb ik er een nieuwe klepveer tussen gepeuterd en ben weer uitgevaren.´
Anekdotes genoeg zijn er te vertellen. Kritiek op het Provinciaal Omgevingsplan (POP) verwoordde hij in zijn eerste boek Duurzaam Groningen. Een verzoek om subsidie voor de uitgave wees de provincie af. Daartegen ging Geurt in beroep. Tijdens de zitting van de adviescommissie bezwaar- en beroepschriften zat de zaal stampvol met boeren en vissers en hun familie uit Usquert en omgeving. Zij zagen een ijzersterk optreden van Geurt. ´Gerrit de Vries, van de Usquert 21, memoreerde jaren later: Weet je nog Geurt, in het provinciehuis? Ik ben zo blij dat ik dat meegemaakt heb, dat een ambtenaar zit te bibberen, dat maak je nooit mee.´
Geurt bood tijdens de procedure aan een groot schilderij van het Reitdiep te exposeren in de Statenzaal. ´Ik zei: als de gedeputeerden dan een ingreep willen doen in het landschap, een nieuwe brug of bodemdalingsgemaal, moeten ze eerst naar het schilderij kijken of het er wel bij past. Past het niet: niet doen! De provincie en het provinciehuis worden er mooier van, de gedeputeerden wijzer en ik verdien er ook nog aan, een echte win-winsituatie. Het schilderij heeft er een halfjaar gehangen.´
Begin jaren negentig procedeerde hij tot aan de Raad van State om te mogen schilderen bij Rottumeroog. Het ministerie zag hem als een ernstige bedreiging voor de rust van de zeehonden. Maar het was de vasthoudende Geurt die aan het langste eind trok. In de jaren dat Rottumeroog voor hem verboden gebied was, week hij demonstratief uit naar Duitsland en Denemarken.
Geurt bij zijn elektrische scooter die hij vaak meeneemt als hij in de buurt of op Schiermonnikoog schildert. Voor zijn jongste kleinkinderen heeft hij een zitje gemonteerd.
Werk van de waddenschilder hangt bij een flink aantal prominenten: prinses Beatrix, oud-staatssecretaris Gábor (had zijn kantoor ermee ingericht) en Hans Alders kreeg bij zijn afscheid als minister een aquarel cadeau van zijn ministerie. De Groninger ondernemer Henk Koop beschikt over de een na grootste collectie van Geurt.
De laatste penseelstreek… hij moet er niet aan denken
Johan Remkes kreeg een ´Busser´ bij zijn afscheid als voorzitter van het Havenschap Delfzijl/Eemshaven. ´Ze vroegen mij zes dagen voor het afscheid om een schilderij van de Eemshaven of Delfzijl te leveren. Maar het vroor streng en ik schilder met waterverf. Ik heb er een klok jenever in gegooid en ben in Delfzijl gaan schilderen. ´Met jenever geschilderd!´ Een mooi verhaal bij de overhandiging.´
Ongetwijfeld ontstaan er nog vele verhalen. Zolang het kan, zal Geurt op het Wad zijn aquarellen blijven maken. De laatste penseelstreek… hij moet er niet aan denken. Het liefst zou hij eeuwig doorgaan, met schilderen én actievoeren.
*De exposities zijn waarschijnlijk vanaf juni op Noordpolderzijl (´t Zielhoes), Rottum (Kloosterkerk), Warffum (schuur van het voormalige voogdhuis aan de Oosterstraat en in Het Spijslokaal), Groningen (provinciehuis) en Heerenveen (Museum Belvédère). Bij het voogdhuis komt een groot spandoek (met de tekst: De zee die gaf, de NAM die nam) te hangen dat Geurt in 1999 maakte voor Greenpeace tijdens de Kamerdebatten over de waddengaswinning.
Achter een lange heg klinken stemmen en het geknip van snoeischaren. Joke Vos, Wil van den Born en Maaike Veldman maken de dorpstuin van Tinallinge lenteklaar. ´Ja, we kletsen soms wel veel´, bekent Maaike lachend.
Het Pieterpad is in coronatijd populairder dan ooit. Elke dag wagen tientallen tot honderden wandelaars zich op het Hogeland aan een twee etappes. Zonder uitzondering goedgemutst en genietend van het landschap.
In twee afleveringen zes duo´s en twee solowandelaars die een pauze hebben ingelast.Deel 2.
Wie: Ferry en Judith uit Moerkapelle. Waar: Schouwerzijlsterweg in Winsum. Wanneer: zaterdag 6 maart, 15.00 uur.
Verkeerd gelopen: over Warfhuizen naar Winsum
Daar zitten ze op het bankje terwijl twee andere Pieterpadlopers met stevige pas passeren, komende vanaf Mensingeweer. ´Die zijn wél goed gelopen´, zegt Judith lachend.
Zo´n 40 jaar bestaat Végé niet meer, maar een lichtbak van de inkooporganisatie van zelfstandige kruideniers siert nog altijd de schuur bij een woning aan de Hoofdstraat in Mensingeweer.
´Het stamt uit de tijd dat mijn man Jan en ik een rijdende winkel hadden. Mijn man is helaas in 2016 overleden´, zegt bewoonster Jantje Schut (82).
Begonnen met de bestelwagen
´We zijn in de jaren zeventig begonnen in Eenrum, eerst met een bestelwagen. Die werd al snel ingewisseld voor een rijdende winkel. In 1981 zijn we verhuisd naar Mensingeweer. We kwamen met de wagen in Mensingeweer, Den Andel, Saaxumhuizen en het buitengebied van Warffum. Op 1 september 2000 zijn we met ons bedrijf gestopt.´
De lichtbak van Végé (VErkoop GEmeenschap) hangt er vooral uit praktische overwegingen nog, zegt Jantje. ´Om hem weg te halen, moet er een elektricien bij en de bak hangt mij niet in de weg. Voor mij heeft die geen emotionele waarde.´
Haar zoon Peter overweegt om de lichtbak in zijn studio (Radio Titanic) te plaatsen.
Arno van der Heyden loopt op een grauwe lentedag over het Westerdijkhornsterpad, tussen Winsum en Bedum. Hij wandelt makkelijk, dat kan bijna niet anders als je een culturele duizendpoot bent.
´Ik was in Winsum bij Martin Noorda voor een shiatsu-massage. Was met de trein gekomen en besloot terug te lopen, normaal draag ik wandelschoenen en een betere jas. Mijn bedoeling was om eerst in Sauwerd de trein te pakken naar Stad. Maar Sauwerd bleek dichterbij dan gedacht. Daarom nam ik de afslag Winsumermeeden. Of ik stap in Bedum op de trein óf loop door naar huis.´
Wacht! Arno ziet het torentje van Westerdijkshorn. Wijzend: ´Daar woont Bas Mulder, al meer dan 20 jaar mijn vaste pianist. Denk dat ik zo nog even bij hem aan ga voor een kop koffie.´ Kortom, van vastomlijnde plannen is geen sprake.
