Een groepje mensen – drie mannen, twee vrouwen – wandelt op een maandagochtend in december door de Hoofdstraat Winsum. Om de haverklap stokt de pas en bestuderen de vijf de gevel van een pand of kijken ze op een iPad.
Het zijn de drie kersverse dorpsgidsen Marten en Grietje Verbree, en Jan Bijsterveld. Nummer vier en vijf zijn Kees Geertsema en Anita Moes, die hun examen binnenkort afleggen. In de tweede helft van januari is de diploma-uitreiking.
´Jan, pas op. Het is glad!´, waarschuwt Stephan Niemeijer de man die tegenover de hertenkamp op zijn fiets stapt. ´Jan de Vries, hij was voor mij de beheerder van de hertenkamp. Toen Jan vijf jaar geleden stopte, vroeg de stichting mij of dit niet iets voor mij was. Nou, ja dus. Ik vind het hartstikke leuk!´
Stephan is zeven dagen in de week te vinden in de hertenkamp midden in Leens. ´s Ochtends rond acht uur is hij present en voert tarwe aan de dieren. Daarna gaat hij naar bakkerij Peters, die oud brood voor ze heeft klaarliggen. Tegen de avond krijgen de dieren een voermengsel van Stephan.
Het begon 21 jaar geleden met één vleermuis waarmee een buurvrouw kwam aanzetten. Inmiddels vangt Anja Sjoerdsma met de onmisbare steun van onder anderen haar vriendin Judith Wieringa 180 vleermuizen per jaar op. Maar hoelang nog?
De opvang telt begin november ruim 20 verweesde en gewonde vleermuizen. De meeste daarvan komen op krachten in met doeken behangen kasten. Die staan in de keuken van het huis aan de rand van Adorp, waar Anja met haar man Peter en hun zonen Johann en Rick woont.
Anja en Judith zitten aan de keukentafel met een vers bakje koffie voor zich. Ze hebben nog geen slok genomen als de volgende tijdelijke gast wordt binnengebracht. Johan en Gaby van de dierenambulance brengen een jonge dwergvleermuis. Hun komst was aangekondigd.
Henk Wildeboer, op de achtergrond Henk Honingh (links) en Ron Hasperhoven.
Vijf vrijwilligers zijn zaterdagochtend (19 oktober) met de zeis in de weer in de Appelhof, de eeuwenoude boomgaard met hoogstamfruitbomen in de Winsumer wijk Ripperda.
De belangenvereniging Oldehof-Peerdewask nam enkele jaren geleden het beheer en onderhoud van de boomgaard over van de gemeente.
Klaas Rustema, de coördinator van het groenonderhoud: ´We doen het met de zeis omdat grote machines te veel schade aanrichten aan de bomen en de structuur van de grond, zoals in het verleden wel gebeurd is. Zeisen is beter voor de natuur. De diversiteit aan bloemen neemt toe en voor de insecten pakt het ook positief uit.´
´En vergeet niet dat dit veel rustiger is. Kunnen we ook met elkaar praten, want het is voor ons ook een sociaal gebeuren.´
Aferdita Ajasllari uit Eenrum brengt de druiven naar de schuur. Ze heeft er lol in. ´Nee, het is echt niet zwaar´, zegt ze vanachter de kruiwagen. Via Elma´s broer hoorde ze van de plukdag. ´Ik vind het erg leuk om met mensen om te gaan.´ Ze vindt haar werk – bij de thuiszorg – dan ook geweldig.
Vele handen maken licht werk, blijkt zondag in wijngaard Hof van ´t Hogeland. Veertig vrijwilligers helpen wijnboerin Elma Middel mee met het plukken van de druiven. Van de oogst wordt de wijn Groot Maarslag geproduceerd.
Na een koffie en broodjes beginnen ze om halfeen aan hun karwei. Dik anderhalf uur later, een recordtijd, is de laatste druif al van de 1250 wijnstokken geplukt. Hapjes en drankjes staan klaar in de schuur om de oogst te vieren. Het proosten gebeurt uiteraard met wijn van eigen bodem.
Elma vertelt dat de opbrengst van het druivenras Solaris minder dan de helft is van topjaar 2018 maar wel de helft meer dan 2017. ´Vorig jaar was het een droge en warme zomer en was de oogst overweldigend. Het lijkt wel of de struik dit jaar moet herstellen. Een andere theorie van mij is dat de voorjaarsstorm en regen nadelig heeft uitgepakt voor de bestuiving. De ranken hebben wel het normale aantal trossen, maar minder druiven per tros.´
Johannes fotografeert de uitreiking van de wisselbeker aan de captain van het team van Wiersum Transport uit Westerwijtwerd.
Scheepsjoagen in Onderdendam, dat betekent een druk weekend voor dorpsfotograaf Johannes van der Helm. ´Maar ik maak me niet druk hoor´, zegt de 58-jarige Onderdendamster.
Zaterdagmiddag (24 augustus) legt hij de prijsuitreiking van Scheepsjoagen vast met zijn Sony 77. ´Ik probeer zoveel mogelijk spontane foto´s te maken. Bij de wedstrijd lukt dat wel, maar met een prijsuitreiking valt dat niet mee.´
Zijn foto´s komen op www.onderdendam.com en in dorpsblad Nijsjoagertje.
Johannes: ´Fotograferen doe ik mijn hele leven al. Eerst naast mijn werk als spuiter. Sinds ik arbeidsongeschikt ben door OPS, de schildersziekte, heb ik er meer tijd voor. Ik ben min of meer de opvolger van Aart Brakema, die het jaren heeft gedaan en tien jaar geleden is overleden. Eind 2009 ben ik gevraagd door Kees Willemen.´
De damesteams wachten op de prijsuitreiking. Johannes heeft de camera in aanslag.
De grasbaanraces zijn zondag in volle gang, dus is het rustig op de camping.
De caravan van Janneke en Albert staat bij de entree van de tijdelijke camping voor liefhebbers van de grasbaansport. Net zoals de afgelopen jaren. Die plek is wel zo handig als je – zoals Janneke – campingbaas voor vijf dagen bent.
Zondagmorgen kijkt Albert naar de trainingen op de ´droombaan´ van Motorclub Eenrum, zijn partner gaat ook zo die kant op en zit in de caravan aan de koffie met mensen uit München. Die zijn net gearriveerd nadat ze een dag eerder de internationale grasbaanraces in Bad Hersfeld bijwoonden.
´Zo kan ik toch niet op de foto, nog niet opgefrist en in een roze pyjama?´, zegt ze in vloeiend Duits tegen de gasten. ´Gelukkig heb ik een goed taalgevoel, het is toch wel handig als je Engels, Duits en Frans kunt spreken. Op de camping verblijft een internationaal gezelschap.´
De sfeer is altijd geweldig, we zijn één grote familie
Een geweldig gezicht, de historische werkkleding van de vrijwilligers steekt donderdag mooi af tegen de goudkleurige rogge. Op landgoed Verhildersum in Leens wordt het graan op ouderwetse wijze gezicht, met de zicht (een soort zeis) en met een zichtmachine (zelfbinder), getrokken door een tractor. Uiteraard een oldtimer.
Een groepje mensen met dezelfde passie: motorrijden. Zo zijn de Free Bikers Garnwerd het beste te omschrijven, zegt Dick Bonsing zaterdag in het Reitdiepdorp.
Dick vormt met Erwin de Groot en Bob de Paauw de Garnwerder inbreng. Alle drie fervente Harley-rijders. ´Daarnaast hebben we liefhebbers van buitenaf. We zijn ons in 2013 Free Bikers gaan noemen, na het overlijden van onze kameraad Klaas Postma. Hij was dé Harley-rijder van het dorp en we reden altijd samen al tochten. Door de trieste gebeurtenis is de band van ons groepje nog hechter geworden.´
Kijk ook eens naar onze hesjes, die staan toch helemaal niet strak?
Marian en Riëtte.De twee vrijwillige gidsen geven bij de start een korte uitleg.
Een fietstocht halverwege onverwacht afbreken voor een wadlooptocht. ´Goa moar mit, fiets ken wel ien schuur´, roepen Riëtte en Marian Danhof, gidsen van Dijkstra Wadlooptochten. En zo geschiedde: samen met zo´n dertig militairen, tien toeristen en de tweeling dinsdagmiddag het wad op voor een zwerftocht van dik 2,5 uur. Spijt? Geen seconde. Wat een ervaring!
Bij de dijk achter Westernieland, in de Linthorst Homanpolder, begint de tocht met een korte uitleg. Marian (Eenrum) en Riëtte (Baflo) stellen zich voor en vertellen dat ze zussen zijn. ´O, zijn jullie zussen!´, grapt een militair. De gidsen zijn het gewend. ´Elke keer worden soortgelijke grapjes gemaakt. Straks ga je ons ook nog vertellen dat jullie een tweeling zijn, wordt er vaak aan toegevoegd.´
Op naar het wad. Marian en Riëtte voeren het gezelschap aan.
We gaan even verderop de dijk over en banjeren al snel door het slik van de kwelder. Makkelijker loopt het verderop over de drooggevallen zeebodem. Bij het doorwaden van de geulen komt het water soms tot de dijen. Een van de militairen roept verschrikt dat hij een NaZa heeft en wijst naar zijn kruis. Afkortingen zijn uitgevonden in het leger.
