Sjouke Elzinga mag graag veehouder zijn, maar af en toe borrelt twijfel op. ´Het is een manier van leven, dag en nacht ben je boer. Het gaat altijd maar door. Dat kun je alleen doen als je het leuk vindt. Maar ik heb weleens de vraag gesteld of ik hier mee door moet gaan. De regelgeving die Den Haag ons oplegt, de storm aan kritieken. Onterecht in mijn ogen.´
Sjouke wijst op een bord in de melkstal. Bezoekers aan een open dag konden hun reactie erop kwijt. ´Soms motiveert het me ´s ochtends om ernaar te kijken. Heel veel bedankjes, mensen schrijven hoe leuk het was en hoe mooi het bedrijf is.´
Je kweekt meer begrip door te laten zien wat je doet
´We hebben twee keer meegedaan aan een open dag, de eerste keer kwamen er meer dan 500 mensen, de tweede keer tussen de 800 en 900. Er komen alleen burgers, dat is heel mooi want men heeft vaak geen idee hoe een melkveebedrijf werkt. Je kweekt meer begrip door te laten zien wat je doet.´
Sjouke (40) vormt samen met zijn ouders Siete en Sybrigje een vennootschap. Siete kwam in 1963 samen met zijn ouders, broer en oom vanuit Oostermeer (Friesland) naar Onderdendam.
Pa en moe wonen 2 kilometer verderop op de hoofdvestiging. Zoon woont – gedeeltelijk met zijn 8-jarige zoon Jeroen – op de boerderij in Tinallinge, in buurtschap De Vennen.
Bij de extensieve veehouderij hoort 120 hectare grond. Ruim 3 kilometer ligt langs de Rasquerdermaar en Warffumermaar, waar de dames van april tot oktober grazen. Op 9 hectare kan dat niet, daar verbouwen de Elzinga´s afwisselend mais en tarwe, voer voor de koeien. 20 hectare is ´vogeltjesland´ en voorzien van twee plasdrasgebiedjes. Het maaien gebeurt na het broedseizoen en op dit gedeelte komt vaste mest in plaats van kunstmest.
Het bedrijf telt 170 melk- en kalfkoeien, ras Holstein-Friesian. Het jongvee (12o stuks) huist in de schuur van Sjouke. ´We zijn aan het inkruisen met andere rassen om sterkere koeien te krijgen. De kalfjes zien er daardoor iets anders uit. Zodra het jongvee gekalft heeft, verhuizen ze naar de hoofdvestiging.´
Vorig jaar leverden de koeien samen 1,7 miljoen liter. ´Als je het in pakjes melk achter elkaar zet, is het een beste afstand. Een paar koeien zitten rond de 50 liter per dag. Onze oudste koeien zijn van 2010, eentje daarvan heeft meer dan 100.000 liter geleverd. Vroeger was dat heel bijzonder. Tegenwoordig wordt een koe in het zonnetje gezet als ze 10.000 kilo vet en eiwit geeft, daarvoor is meer dan 100.000 liter melk nodig.´
1 cent verschil maakt veel uit als het om 1,7 miljoen liter gaat
De melkprijs is met 35 cent per liter aan de lage kant, zegt Sjouke. ´Het is weleens 40 cent geweest, maar ook wel 30 cent. De melkfabriek, in ons geval coöperatie FrieslandCampina, bepaalt de prijs. 1 cent verschil maakt veel uit als het om 1,7 miljoen liter gaat.´
Het is een extensief landbouwbedrijf. ´We hebben geen melkrobot, maar een moderne melkstal, waar 24 koeien tegelijk gemolken kunnen worden. Dat is voor voor het weiden praktischer, de koeien kunnen we dan op onze tijden melken, dat is rond 5.30 uur en 16.30 uur. Per keer ben ik er twee uur zoet mee omdat ik ze een voor een op de melkmachine moet aansluiten.´
De stal is zes jaar geleden na een asbestsanering voorzien van een lichtdoorlatend dak. ´Ik had het een keer op een beurs gezien. Daglicht is het mooiste licht, het is voor ons en de koeien prettiger en het scheelt in energieverbruik.´
Flexibele boxen uit Ierland voor de koeien
Ronduit vooruitstrevend was Sjouke met de flexibele boxen in de nieuwe ligboxenstal. ´Normaal zijn ze van staal, deze zijn van kunststof. Voor de koeien is dat comfortabeler, ze krijgen meer bewegingsvrijheid. Ik had erover gelezen in een Amerikaans blad en ben speciaal naar Ierland geweest om te kijken bij de producent en bij boeren die het gebruikten. Kunststof boxen zijn iets duurder, maar de koegezondheid heb ik hoog. Inmiddels is er een leverancier in Nederland. Af en toe komen collega-veehouders bij ons kijken hoe het in de praktijk werkt.´
Vof Elzinga werkt energieneutraal. Twee molens van E.A.Z. Wind produceren genoeg energie voor het bedrijf. De warmte van de melk (30 graden) wordt gebruikt om het water op te warmen voor de dagelijkse spoeling van de melkinstallatie. ´De maatschap verbruikt 3500 kubieke meter gas, dat is alleen voor het woonhuis. Daar wil ik in de toekomst ook iets op verzinnen.´
Ik leg hem alles uit, dat geeft hem en mij een goed gevoel
Want Sjouke heeft plannen en ideeën genoeg. ´Ik wil er graag een tweede tak bijdoen. Op de open dagen merk je dat het voor de jeugd belangrijk is om te weten waar het eten vandaan komt. Een oud-klasgenoot van mij heeft een educatieboerderij in Drenthe en ontvangt daar klassen. Zodra ik de boerderij overgenomen heb van mijn ouders wil ik ook die educatieve kant op.´
´De vroegere melkstal zou dan een ontvangstruimte/kantine kunnen worden. Een combinatie met een soort zorgboerderij is ook een optie. De laatste tijd helpt af en toe een jongen met een vorm van autisme. Hij vindt het heel leuk en stelt veel vragen. Ik leg hem alles uit, dat geeft hem en mij een goed gevoel.´